Vlaamse Scriptieprijs: Een kijkend kind ziet anders

Komen kinderen via de Vlaamse kindertelevisie wel voldoende in aanraking met personages in allerlei kleuren, met verschillende seksualiteiten en genders en met mensen met een beperking? Communicatiewetenschapper Emma Devos (UGent) onderzocht het in haar masterproef.
door
silke.vandenbroeck
Leestijd 2 min.

Televisie biedt kijkers, in het bijzonder kinderen, een blik op de wereld. «De invloed van televisie op kinderen kan niet ontkend worden», stelt Emma Devos. «Maar dat maakt hen ook kwetsbaar voor wat ze zien, omdat dit gevolgen kan hebben voor hun ontwikkeling als mens in de maatschappij. Het medium televisie kan kinderen opvoeden, tenminste als dat gebeurt op de juiste manier. Vrouwen kunnen verliefd worden op vrouwen, anderen verplaatsen zich in een rolstoel, niet iedereen is blank: televisie kan kinderen rolmodellen bieden wanneer die ontbreken in het dagelijkse leven. Het leert hen ook om tolerant en verdraagzaam te zijn tegenover anderen.»

Voor de buis

Een week lang bekeek Emma Devos kinderprogramma's tijdens primetime: het moment waarop de meeste kinderen voor de buis zitten. Ze stemde af op drie Vlaamse kinderzenders: Ketnet, VTM KIDS en Studio 100 TV en focuste zich op gender, seksuele voorkeur, etniciteit en het hebben van een beperking. Hoe divers zijn onze kinderprogramma's?

Geen enkele zender stak erboven uit, zo bleek uit haar onderzoek. Toch waren de verschillen tussen de omroepen onderling groot: «Ketnet toont het vaakst mensen met een kleurtje en vergeet ook mensen met een beperking niet: het kleuterprogramma Tik Tak toonde verschillende kinderen met het syndroom van Down en een kindje dat verlamd is. Toch blijft het aandeel mensen met een beperking laag. Ook zien we amper vrouwen op Ketnet: twee derde van de personages is een man.»

Op dat vlak doet VTM KIDS het beter: «Op VTM KIDS zien we meer vrouwen, maar die zender schenkt dan weer geen aandacht aan seksuele diversiteit of aan personages met een beperking. Studio 100 TV scoort op alle vlakken behoorlijk goed, maar toont minder etnische diversiteit dan de andere twee zenders.»

Heteroseksuele mannen

Grote lijnen zijn dus moeilijk te trekken, toch zijn er een paar overeenkomsten. «We zien nog altijd een dominantie van heteroseksuele mannen en mensen met een beperking blijven over het algemeen onzichtbaar. Op het vlak van etnische diversiteit zijn de omroepen gelukkig wél mee met de huidige multiculturele maatschappij en tonen ze mensen met verschillende huidskleuren uit meerdere culturen met een eigen verhaal.»

Emma Devos voert een warm pleidooi, niet alleen voor meer diversiteit, maar ook voor meer creativiteit bij de programmamakers. «Vlaamse kindertelevisie heeft nog wat te leren. Met uitzondering van Ketnet, wordt een beperking vaak uitsluitend vertegenwoordigd door mensen in een rolstoel. Lesbiennes en transvrouwen, mensen die zich niet als man of vrouw identificeren: ze blijven opvallend afwezig in onze kinderprogramma's.»

De volledige scriptie lees je in de Vlaamse Scriptiebank: scriptiebank.be/kijkendkind.