Eerste cijfers tonen geen stijging van zelfdoding tijdens coronacrisis, maar nuance is nodig

De coronacrisis is er één van cijfers over het aantal besmettingen en over het aantal beschikbare bedden op intensieve zorgen. Maar ook de mentale gezondheid vormt een belangrijk onderdeel van deze pandemie. Zo luidde de Vlaamse Jeugdraad bij het begin van de crisis in maart 2020 de alarmbel. Die vreesde dat de fysieke en mentale druk van kinderen en jongeren onder druk stond.

Verzameling van cijfers

Wat het precieze aantal zelfdodingen waren tijdens de coronacrisis is grotendeels nog niet bekend. Het duurt gemiddeld drie jaar om die cijfers te verzamelen. Toch zijn de eerste cijfers van het coronajaar - 2020 - al gekend.

VRTnws en VLESP vroegen de processen-verbaal op bij die politie die verbonden zijn aan een zelfmoordpoging. Daarnaast werden ook de cijfers van een registratieproject van 34 ziekenhuizen meegenomen in de analyse. Deze ziekenhuizen maten in 2020 het aantal mensen die op de spoeddienst waren beland na een zelfmoordpoging. Bij deze cijfers hoort wel de kanttekening dat niet elke poging leidt tot een proces-verbaal of een spoedopname.

Geen uitschieters

Uit deze eerste suïcidecijfers valt het op dat 2020 geen significante uitschieter is in vergelijking met de andere jaren. Zo zijn de cijfers van 2017 en 2018 hoger dan die van 2020. Meer specifiek voor het jaar 2020 blijkt dat de zomer de periode was van de meeste zelfdodingen. Het aantal zelfdodingen steeg niet opvallend meer tijdens de eerste en tweede lockdown van maart en oktober 2020. Deze cijfers zijn vergeleken met de jaren ervoor.

“Mogelijk komt dat door de versterkte sociale cohesie die tijdens crisissen ontstaat. Vooral in de lente van 2020 hadden we het gevoel hier allemaal samen door te moeten”, zegt Gwendolyn Portzky, professor aan de Universiteit Gent en directeur van het VLESP aan VRTnws. “Bovendien werd de dagelijkse ratrace even een halt toegeroepen, wat veel mensen wellicht de nodige ademruimte gaf.”

Voorzichtigheid

Toch benadrukt Portzky dat zelfdoding nooit één oorzaak heeft. “Het is een bijzonder complex verhaal”, aldus de professor aan VRTnws. “De mentale impact mag zeker niet onderschat worden. We hebben een zwaar anderhalf jaar waarvan de gevolgen pas op langere termijn zichtbaar zullen worden. We hebben sowieso meer studies, data en inzicht nodig.”

Vlaams minister van Volksgezondheid Wouter Beke (CD&V) lanceerde vorige maand een actieplan om het aantal zelfdodingen tegen 2030 met 10% te verlagen. Met dit plan wil de minister onder meer nauwer samenwerken met apothekers. Zij zouden beter moeten toezien op het medicijngebruik van hun klanten. Ook zouden er creatieve boxen komen voor hulpverleners en worden de openingsuren van het chatkanaal van de Zelfmoordlijn 1813 verlengd.

‘Denk je aan zelfmoord en heb je nood aan een gesprek, dan kan je terecht bij de Zelfmoordlijn op het nummer 1813 of via www.zelfmoord1813.be’