Eerste omvattende studie over vuurwapengeweld in Europa signaleert alarmerende trends
De daling van dodelijk vuurwapengeweld in Europa die enkele jaren geleden was ingezet, is in 2021 stilgevallen. In sommige landen, zoals Zweden, is zelfs een lichte stijging vastgesteld. Gewapende clashes tussen drugscriminelen en toegenomen illegale beschikbaarheid van vuurwapens kunnen leiden tot meer en zelfs terroristisch wapengeweld. Dat blijkt uit een omvangrijke Europese studie, Project Target, die het Vlaams Vredesinstituut coördineerde.
In Project Target wordt de impact van illegale wapenhandel op vuurwapengeweld in Europa onderzocht. Die studie was nodig nu beleidsmakers uit verschillende Europese landen koortsachtig op zoek zijn naar beleidsantwoorden op schietpartijen en verontrustende evoluties in de illegale vuurwapenhandel.
Aan de hand van tientallen voorbeelden, uit België en heel Europa, brengt de studie onder meer in beeld hoe een constante stroom van goedkope wapens de illegale markt van vuurwapens ingrijpend transformeert en mogelijk winstgevender maakt. Vaak gaat het om een toevloed van omgebouwde of gereactiveerde wapens, die vanuit Centraal- en Oost-Europa, Turkije of via postpakketten met onderdelen uit de VS in de verkeerde handen belanden. Maar ook 3D-printing lijkt steeds belangrijker te worden.
Aanbod dichtbij huis
«Illegaal een vuurwapen aanschaffen kan steeds makkelijker en dichter bij huis, zo blijkt uit ons onderzoek», zegt Nils Duquet, directeur van Vlaams Vredesinstituut. «Zelfs voor kleinere criminelen is het aanbod vaker dan vroeger voldoende groot om zich te bewapenen. Bovendien wordt de onderlinge concurrentie tussen drugscriminelen steeds heviger. Dat zet een wapenwedloop in gang waarbij er naar nog zwaardere wapens gegrepen wordt door wie hoger op de ladder staat. Ook de vraag naar echte oorlogswapens, vaak uit de Balkan, stijgt daardoor.»
Drugscriminaliteit en het eraan gerelateerde wapengeweld loopt als een rode draad doorheen het onderzoek. Maar er is ook aandacht voor huiselijk geweld en voor de impact van illegale wapenhandel op terrorisme. Jaarlijks worden in ons land gemiddeld zo’n 5.500 illegale vuurwapens in beslag genomen en worden 23 vuurwapenmoorden gepleegd. Dat betekent dat een vijfde van het aantal moorden met een vuurwapen wordt gepleegd.
«Binnen de EU wordt er gewerkt aan een structurele, proactieve aanpak van illegale vuurwapenhandel», besluit Duquet. «Maar voor heel wat blinde vlekken en probleemgebieden is meer capaciteit, informatiedeling, onderzoek en sluitende regelgeving nodig. Dit rapport is daarvoor een eerste puzzelstuk.»