WHAT ABOUT... het winteruur? Wat is het effect van een uur langer slapen?

Het overschakelen van wintertijd naar zomertijd doen we nog niet zo lang. Pas in 1977 paste België het systeem met de zomer- en wintertijd voor de eerste keer toe, dat is nog maar 45 jaar. Het voornaamste doel was energiebesparing vanwege de oliecrisis: door de uren met zonlicht meer te laten samenvallen met het leefpatroon van de mensen, hoopte de overheid energie te besparen. Dankzij de zomertijd kunnen mensen 's avonds namelijk langer van het daglicht profiteren en is er dus geen elektrisch licht nodig.

Maar dat idee leek in 2018 passé, waardoor de Europese Commissie een voorstel deed om het verschil af te schaffen en het hele jaar door dezelfde tijd te hanteren. Normaal gezien was het de bedoeling om in 2021 voor een laatste keer te ‘schakelen’. Maar in juni 2021 krabbelde de Europese Commissie terug: er zou de «komende jaren» geen afschaffing komen van de zomer- en wintertijd. Uit een bevraging bleek dat de Belg een lichte voorkeur had voor het winteruur.

Gevaarlijker op de baan

Maar zijn er naast het extra uurtje slaap of feest wel voordelen verbonden aan het winteruur? Het wordt natuurlijk eerder donker en dat kan op heel wat gebieden nefast zijn. Zo wordt het gevaarlijker op de baan. Volgens het verkeersinstituut Vias stijgt het aantal ongevallen met voetgangers in de periode van oktober tot november met 35% tijdens de avondspits. Het aantal ernstig gewonde en dodelijke slachtoffers onder voetgangers stijgt zelfs met 76% (+108% in Brussel). Er zijn niet alleen meer ongevallen, ze zijn ook 31% ernstiger, betreurt Vias.

«Waarschijnlijk zijn de botssnelheden bij de ongevallen hoger na de overgang naar wintertijd vanwege het slechte zicht», aldus Vias. «Sommige bestuurders zien de voetganger niet en remmen veel te laat of helemaal niet. Het feit dat ritten die normaal gezien tijdens de avondspits bij daglicht worden afgelegd nu in volledige duisternis moeten plaatsvinden, speelt ongetwijfeld een rol.»

Ook fietsers lopen meer risico. Vias meldt bijvoorbeeld vier keer meer ongevallen met een fietser bij zonsopgang en zonsondergang in oktober dan in juni, «hoewel er in de lente waarschijnlijk veel meer fietsers op de weg zijn dan in de herfst».

Maar we mogen niet vergeten dat er tijdens de omschakeling naar het zomeruur ook een tijdelijke stijging is in het aantal verkeersongevallen, omdat mensen het niet gewend zijn om vroeger op te staan.

De winterblues

Tijdens de wintermaanden kampen heel wat mensen met een winterdip. De oorzaak? Een gebrek aan licht. Wie een hele dag werkt, gaat misschien niet meer naar buiten wanneer het donker en koud is. Dat is niet goed voor je mentale welzijn. Minder daglicht betekent ook minder vitamine D, waardoor je je suffer kan voelen. «Iedereen heeft wel een beetje last van die donkere maanden, maar mensen die daar vatbaar voor zijn, kunnen echt depressief worden», zegt psychiater Dirk De Wachter tegen VRT NWS. «Het is een wetenschappelijk gegeven dat te weinig licht onze stemming beïnvloedt. Het maakt ons somber.»

Minder stress

Maar de wintertijd is niet allemaal kommer en kwel, want van zodra we overschakelen naar het winteruur, komen we opnieuw in ons biologisch ritme terecht. Dankzij deze interne ‘klok’ kunnen we makkelijker in slaap vallen en wakker worden. Dit zorgt er dan weer voor dat we beter uitgerust zijn en minder stress hebben. Natuurlijk zal je de eerste weken wat moeite hebben met de omschakeling, maar na verloop van tijd merk je niet meer dat de klok een uurtje verzet is!