Waarom worstelen zoveel jongeren met mentale problemen?

Het kenmerk van een geestelijk gezondheidsprobleem is «een klinisch significante verandering van iemands cognitieve toestand, emotionele controle of gedrag. Het probleem gaat gewoonlijk gepaard met een gevoel van angst of met functionele beperkingen op belangrijke vlakken», luidt de definitie van de WHO. Bij jongeren zijn de voornaamste oorzaken van een psychische aandoening depressie, angsten en gedragsstoornissen.

Kinderen van hun tijd

«De gezondheidscrisis, de klimaatcrisis, de oorlog in Oekraïne, kinderen worden dag na dag blootgesteld aan een moeilijke leefwereld, en dat heeft een impact op hun geestelijk evenwicht», vertelt Aude Caria, directeur van Psycom. «Daarnaast moet je rekening houden met verschillende vormen van geweld waarmee ze in aanraking komen, zoals slechte huisvesting, cyberpesten, pestgedrag op school, klassiek geweld op school, armoede, seksueel geweld, blootstelling aan pornografische beelden of niet aflatende newsfeeds», stelt ze. Bovendien «lopen sommige adolescenten meer risico om mentale problemen te ontwikkelen door de omstandigheden waarin ze leven, omdat ze gestigmatiseerd of gediscrimineerd of uitgesloten worden, of omdat ze geen toegang hebben tot volwaardige ondersteuning of dienstverlening», onderstreept de WHO.

Waarom is het problematisch?

Een mentaal probleem dat tijdens de jeugd niet behandeld wordt, verdwijnt niet zomaar. Het blijft je achtervolgen en zet je geluk als volwassene op de helling. «Geestelijke gezondheidsproblemen die niet behandeld worden, werken door in het volwassen leven», waarschuwt de WHO. «Ze tasten de lichamelijke en geestelijke gezondheid aan en beperken op de lange termijn de mogelijkheden om een vruchtbaar leven te leiden.» En dat is niet alles. «Psychische aandoeningen die niet onder handen worden genomen, kunnen allerlei gevolgen hebben, zoals slechte resultaten op school, slechte persoonlijke hygiëne, risicovol gedrag, drugsgebruik, werkloosheid of criminaliteit», legt de Canadese website Brunet uit. «Al die factoren verhogen bovendien het risico op ziekte en voortijdig overlijden.» Daarom is het cruciaal om een mentaal probleem aan te pakken zodra het zich laat opmerken.

Hoe herken je de signalen?

«Ongeveer 75% van de jongeren die met een depressie worstelen, durven niet te praten over hun verdriet», zegt de Canadese organisatie Fondation Jeunes en Tête. «Ze hebben schrik dat ze beoordeeld of afgewezen zullen worden. Het gevolg is dat niemand zich over hen ontfermt.» Het is dus belangrijk om extra uit te kijken naar aanwijzingen dat een kind met een probleem kampt. Die signalen kunnen divers zijn, zoals «een drastische achteruitgang van de resultaten op school, stemmingsproblemen, grote veranderingen qua slaapritme of eetgewoonten, afstand nemen van vrienden en familie, verlies van interesse in geliefde activiteiten, gebrek aan concentratie, fysieke klachten, en negatieve of zelfmoordgedachten», legt Brunet uit. Iedereen kan zich natuurlijk wel eens slechtgezind of triest voelen tijdens de dag. Het verschil met mentale problemen is dat die vaak maanden aanslepen.

Hoe kun je iemand helpen?

Als we met een vervelende verkoudheid zitten of een been breken, kloppen we automatisch bij de dokter of het ziekenhuis aan. Dat zou eigenlijk ook moeten gebeuren met psychologische problemen. Ook die moeten behandeld worden voor je je beter kunt voelen. Aarzel dus niet om je kind aan te moedigen om openlijk over problemen te praten, wat die ook zijn, en luister ernaar zonder te oordelen. Als je daarna denkt dat je kind aan een mentaal probleem lijdt, zoek je best onmiddellijk professionele hulp. Want «vroeg ingrijpen kan voorkomen dat het probleem erger wordt en ervoor zorgen dat de impact op de ontwikkeling van je kind minimaal blijft», stelt Brunet.

Gedaan met vooroordelen

Een cliché dat nog steeds regelmatig terugkeert als we het over psychologen hebben, is dat die zich uitsluitend bezighouden «met zotte mensen». Dat is echter klinkklare nonsens. «We hebben vaak de indruk dat psychologen enkel ernstige psychische problemen en stoornissen behandelen», schrijft de website Psychologue.net. «De waarheid is echter dat zulke problemen deel uitmaken van het leven van alle mensen. Ze zijn heel alledaags, ze komen vaak voor en ze worden te vaak onderschat.» Het bewijs? Volgens de site zijn de onderwerpen die het meest aan bod komen als mensen langsgaan bij de psycholoog «relatieproblemen, conflicten binnen een koppel, allerlei mentale obstakels, onvatbare of overweldigende emoties, moeilijkheden als ouder, moeilijkheden om delen van je verleden af te sluiten, stress, problemen verbonden met seksuele geaardheid en moeilijke momenten in het leven (rouw, ziekte...)». Het enige wat zot is, is denken dat dat al die problemen geen aandacht nodig hebben. In werkelijkheid wegen ze soms extreem zwaar en zijn ze aartsmoeilijk om te verwerken. Zeker als je er alleen voor staat.

Alles wat je echt wilt weten vind je op Metrotime.be